5/5 - (1 bình chọn)

Béo phì độ 1 tuy là cấp độ khởi phát của bệnh nhưng luôn tiềm ẩn biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Tình trạng này có thể xảy ra ở người lớn và trẻ em với những dấu hiệu nhận biết khác nhau. Vậy béo phì độ 1 là gì, làm thế nào để điều trị an toàn? Hãy cùng Đông Phương Y Pháp tìm hiểu rõ hơn qua bài viết dưới đây.

Béo phì độ 1 là gì?

Theo các tài liệu y khoa, béo phì là tình trạng tích tụ chất béo quá mức, tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho sức khỏe. Trong đó, béo phì độ 1 là mức độ nhẹ nhất của bệnh lý mãn tính này. Một người châu Á trưởng thành được xem là béo phì độ 1 khi chỉ số khối cơ thể BMI trong khoảng 25-29.99, còn với người châu Âu là từ 30-34.99.

Trước đây, béo phì được xem là vấn đề của các nước phát triển, nơi có thu nhập bình quân đầu người ở mức cao. Tuy nhiên, thời gian gần đây tỷ lệ béo phì đang gia tăng đáng kể ở các quốc gia đang phát triển, bao gồm cả Việt Nam. Thống kê cho thấy, tỷ lệ béo phì ở người trưởng thành tại Việt Nam là 15%, số lượng bệnh nhân béo phì tại riêng Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh chiếm 18% tổng số trường hợp trên cả nước.

Nghiêm trọng hơn, WHO khuyến cáo béo phì là “cửa ngõ” dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe đáng lo ngại, tác động trực tiếp đến thể chất và trí não con người. Vì vậy, việc sớm nhận biết béo phì độ 1 ngay ở thời kỳ đầu và kịp thời đưa ra giải pháp can thiệp là vô cùng cần thiết.

Cách nhận biết béo phì độ 1

Béo phì độ 1 gần như không thể nhận biết qua quan sát bên ngoài, bởi bệnh nhân gặp tình trạng này chỉ hơi mũm mĩm hơn người bình thường. Mặt khác, tỉ lệ cũng như vị trí phân bố mỡ thừa trên cơ thể không giống nhau giữa những người không cùng giới tính. Vì vậy sẽ xảy ra 2 trường hợp:

Trường hợp 1: Người có bắp tay, bắp chân to, mặt tròn trịa nhưng không bị béo phì độ 1.
Trường hợp 2: Người có tay chân thon gọn, mặt góc cạnh nhưng có thể là bệnh nhân béo phì cấp 1.

Do vậy tại Việt Nam, Bộ Y tế đã đưa ra 3 cách nhận biết bệnh nhân béo phì cấp độ 1 gồm:

Thông qua chỉ số BMI

BMI hay Body Mass Index là chỉ số khối cơ thể, được dùng để đánh giá thể trọng của một người. Chỉ số này được tính bằng công thức: BMI = Cân nặng/[(Chiều cao)²], trong đó cân nặng theo đơn vị kilogam và chiều cao theo đơn vị mét. Nếu kết quả thu được nằm trong khoảng 25-29.99 có thể kết luận là béo phì độ 1.

Chỉ số BMI giúp đánh giá thể trạng gầy - béo - cân đối của một người — Chỉ số BMI giúp đánh giá thể trạng gầy – béo – cân đối của một người

Tuy nhiên, công thức tính BMI không áp dụng cho trẻ em. Bởi trẻ vẫn đang trong giai đoạn phát triển nên không thể xác định mức độ béo phì dựa vào chỉ số khối cơ thể. Thay vào đó, phụ huynh nên quan sát và nhận biết những dấu hiệu bất thường ở trẻ như:

Tăng cân nhanh.
Má phính, mặt tròn, cổ có ngấn mỡ hoặc đùi, bẹn, nách chảy xệ nhiều mỡ.
Mồ hôi tiết nhiều khi chạy nhảy, vận động.

Xem thêm: Chỉ Số BMI Là Gì? Cách Đo, Tính BMI Chính Xác Nhất

Dựa vào chu vi vòng bụng

Đứng thẳng lưng, chân dang rộng bằng vai, lấy thước đo choàng qua bụng tại vị trí thấp nhất của xương sườn và trên bờ xương chậu để đo chu vi bụng. Với kết quả thu được, nếu chu vi vòng bụng của nữ lớn hơn 80cm và hơn 90cm đối với nam thì được coi là béo phì độ 1.

Tuy nhiên, cần kết hợp đo chu vi vòng bụng với kết quả chỉ số khối BMI để có kết luận chính xác nhất. Vì đôi khi những người có vòng bụng lớn do tính chất công việc phải ngồi nhiều không thuộc trường hợp béo phì.

Ứng dụng công nghệ DXA với tia X

Công nghệ DXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry) ứng dụng tia X với 2 mức năng lượng khác nhau nhằm xác định sự phân bố mỡ, thành phần cơ thể, mật độ xương. Từ đó đưa ra kết luận chính xác về chỉ số khối cơ thể, mức độ cân đối – gầy – thừa cân – béo phì của bệnh nhân.

Hiện nay, công nghệ DXA còn khá mới và đang được áp dụng tại các bệnh viện lớn. Nếu mong muốn được đánh giá chỉ số BMI cơ thể bằng công nghệ này, bệnh nhân nên tìm đến địa chỉ uy tín.

Công nghệ DXA sử dụng tia X hỗ trợ xác định sự phân bố mỡ trên cơ thể

Nguyên nhân gây béo phì độ 1

Nhìn chung, cả béo phì và béo phì độ 1 đều xuất phát từ việc nạp vào lượng calo lớn hơn nhu cầu của cơ thể. Sự mất cân bằng năng lượng này diễn ra liên tục trong thời gian dài chắc chắn sẽ dẫn đến béo phì độ 1, thậm chí là cấp độ 2,3 của bệnh nếu không kịp thời điều chỉnh chế độ ăn uống.

Ngoài ra, cũng có những nguyên nhân gián tiếp và trực tiếp dẫn đến sự dư thừa quá mức năng lượng:

Lười vận động: Nhịp sống vội vã, bận rộn, ít thể dục thể thao, liên tục ngồi làm việc hàng giờ trước máy tính khiến cơ thể dư thừa năng lượng, mỡ tích tụ lượng lớn tại bụng, gây nên béo phì cấp 1.
Ngủ không đủ giấc: Thiếu ngủ, giấc ngủ chập chờn có thể gây ra những rối loạn của nội tiết làm cơ thể nhanh đói và luôn có xu hướng thèm ăn những món giàu calo như khoai tây chiên, gà rán… để lấp đầy dạ dày.
Ăn uống không kiểm soát: Trà sữa, nước ngọt, đồ chiên nướng… là những thức uống, đồ ăn giàu calo. Việc dung nạp chúng trong thời gian dài dễ dẫn đến sự tích tụ chất béo xấu, gây thừa cân béo phì.
Quá trình mang thai, sinh con: 10-12kg là số cân mà phụ nữ được khuyến cáo tăng lên trong thai kỳ để đảm bảo con phát triển khoẻ mạnh. Tuy nhiên, nhiều mẹ sau sinh chưa thể ăn uống bình thường do vẫn duy trì thói quen trước sinh và có tâm lý “ăn lấy sữa” làm tăng nguy cơ bị thừa cân, béo phì độ 1.
Cơ thể lão hoá: Khi tuổi tác tăng, khối lượng cơ bắp của cơ thể giảm làm tỉ lệ trao đổi chất của cơ thể kém đi từ đó gây nên sự tích tụ mỡ.
Di truyền: Những người mang mã gen MC4R thường xuyên cảm thấy đói, luôn có nhu cầu ăn liên tục để xóa đi cảm giác đói nên rất dễ bị béo phì.
Các bệnh lý: Suy giáp, hội chứng Cushing, hội chứng buồng trứng đa nang, Prader-Willi… gây ra những rối loạn về nội tiết tố. Điều này có thể khiến bệnh nhân thường xuyên đói, thần kinh căng thẳng, luôn muốn tìm đồ ăn để “giải tỏa” dẫn đến béo phì độ 1.

Nguyên nhân gây béo phì cấp 1 tương đối đa dạng

Béo phì độ 1 nguy hiểm thế nào với sức khỏe?

Các bác sĩ khẳng định, béo phì độ 1 giống như “sát thủ thầm lặng” khi có thể gây nên 200 bệnh lý khác nhau. Bao gồm: Viêm đau khớp, mỡ máu, gan nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch, tắc nghẽn mạch máu não, tai biến…

Mặt khác, béo phì độ 1 còn làm tăng nguy cơ đái tháo được cùng nhiều biến chứng nguy hiểm của bệnh như mất thị lực, phải cắt cụt chi do thoái hoá khớp. Trầm trọng hơn, béo phì độ 1 cũng là căn nguyên chủ yếu dẫn đến các bệnh ung thư như: Ung thư tuyến tiền liệt, túi mật, gan, thận, ruột kết, buồng trứng, vú, nội mạc tử cung…

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra nếu béo phì ở trẻ em không được can thiệp rất có thể trẻ sẽ tiếp tục bị béo phì khi trưởng thành. Từ đó nguy cơ mắc các bệnh mạn tính rất cao và gần như không thể điều trị dứt điểm.

Bài đọc thêm: 10 Tác Hại Của Béo Phì Và Phương Pháp Giảm Cân Hiệu Quả

Điều trị béo phì cấp độ 1

Sớm phát hiện và áp dụng biện pháp điều trị béo phì độ 1 là vô cùng cần thiết. Điều này giúp ngăn chặn sự gia tăng cấp độ của bệnh, kiểm soát biến chứng và bảo vệ sức khỏe toàn diện.

Chủ động ăn uống khoa học

Để có được thực đơn khoa học và chế độ ăn uống lành mạnh, phù hợp thể trạng bệnh nhân béo phì độ 1 có thể thực hiện theo hướng dẫn sau:

Tự thiết lập mục tiêu, tốc độ giảm cân

Với người trưởng thành, quá trình điều trị béo phì cấp 1 được coi là thành công khi đạt được mức cân nặng lý tưởng (CNLT). Mức cân này được tính bằng công thức: CNLT (đơn vị kg) = (chiều cao tính theo mét)² × 22.

Một mục tiêu rõ ràng, khoa học hỗ trợ hiệu quả quá trình giảm cân

Khi đang bị béo phì mức 1, tốc độ giảm cân an toàn của một người sẽ là 5-15% trọng lượng cơ thể/6 tháng. Điều này tương đương mỗi tháng người bệnh cần giảm khoảng 2-3kg.

Tính toán dinh dưỡng, calo hợp lý

Lượng calo mà bệnh nhân béo phì độ 1 cần dung nạp mỗi ngày cần được tính toán kỹ lưỡng. Với mỗi đối tượng sẽ có công thức tính tương ứng:

Người lao động nhẹ (Làm việc văn phòng, bán hàng, thất nghiệp): Tổng lượng calo ăn 1 ngày = CNLT x (20 đến 25).
Người lao động vừa (quân đội, nông dân, ngư dân): Tổng lượng calo ăn 1 ngày = CNLT x (25 đến 30).
Người lao động nặng nhọc (công nhân mỏ, vận động viên thể thao): Tổng lượng calo ăn 1 ngày = CNLT x (30 đến 35).

Trong đó, nhóm các chất dinh dưỡng và tỷ lệ phân bố trong ngày được tính toán trong bảng sau:

Bảng phân chia tỷ lệ chất dinh dưỡng theo mức năng lượng

Cai rượu, bia

Không chỉ có hại cho sức khỏe, rượu bia còn là kẻ thù số 1 của bệnh nhân béo phì. Trong quá trình điều trị béo phì, mỗi người cần loại bỏ rượu bia vì những lý do sau:

1g rượu cung cấp 7 calo, gấp gần 2 lần lượng calo có trong 1g tinh bột hoặc 1g chất đạm.
Sau khi đi vào cơ thể, rượu sẽ lập tức được chuyển hoá thành acetate – hợp chất tham gia vào quá trình ngăn chặn sự phân huỷ mỡ của cơ thể.
Rượu gây tăng huyết áp, tăng mỡ máu và có thể là nguyên nhân dẫn đến bệnh tiểu đường.

Tăng cường hoạt động thể lực giúp giảm cân hiệu quả

Để điều trị béo phì độ 1, trẻ nhỏ cần vận động tối thiểu 60 phút/ngày và người lớn cần tối thiểu 150 phút mỗi tuần với 3-5 buổi tập. Mỗi buổi tập cần được chia thành 3 giai đoạn cụ thể:

Giai đoạn 1: Khởi động với các động tác giãn cơ, giãn khớp từ trên xuống dưới trong 5-10 phút đầu tiên.
Giai đoạn 2: Thực hiện bài thể dục chính thức trong 20-30 phút.
Giai đoạn 3: Thư giãn, thả lỏng và làm nguội cơ thể trong 5-10 phút để kết thúc buổi tập.

Lưu ý:

Nếu không thể tập 40 phút liên tục mỗi ngày, người bệnh có thể chia nhỏ thời gian tập. Mỗi lần tối thiểu 10 phút, lặp lại ít nhất 5 ngày/tuần.
Ưu tiên lựa chọn những bài tập có tính nhịp nhàng như aerobic, đi bộ, đạp xe, dưỡng sinh, bơi…
Nếu người cao tuổi bị béo phì độ 1, có tiền sử cao huyết áp, tim mạch thì có thể không cần tập luyện, tốt nhất nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Vận động khoa học, đều đặn giúp đốt cháy mỡ thừa hỗ trợ giảm cân

Đi ngủ sớm, đủ giấc và uống đủ nước

Leptin và ghrelin là các hormone tham gia điều chỉnh cảm giác thèm ăn. Khi người bệnh không ngủ đủ giấc sẽ khiến quá trình sản xuất những hormone này bị gián đoạn thậm chí trở nên rối loạn, làm cho cơn đói xuất hiện thường xuyên. Vì vậy, việc ngủ đúng giờ và đủ 7-8 tiếng/ngày rất cần thiết với bệnh nhân béo phì.

Ngoài ra, nước đóng vai trò ngăn chặn sự thèm ăn, hỗ trợ hoạt động trao đổi chất, giúp việc tập luyện thể thao đạt hiệu quả hơn. Do đó, người bị béo phì cấp 1 nên uống 2-3 lít nước/ngày để tăng cường đào thải độc tố, giúp việc giảm cân diễn ra an toàn nhanh chóng.

Xem thêm: 10 Cách Giảm Béo Chuẩn Y Khoa Giúp Loại Bỏ Mỡ Thừa Nhanh Chóng

Dùng thuốc theo chỉ định

Nếu đã áp dụng chế độ dinh dưỡng, tập luyện liên tục trong 3 tháng nhưng bệnh nhân béo phì cấp 1 chưa giảm được 5% cân nặng, BMI trên 25 bác sĩ sẽ cân nhắc dùng thuốc. Trong đó, thuốc ức chế hấp thu chất béo Orlistat và hỗ trợ cân bằng đường huyết, giảm cảm giác đói Liraglutide 3.0 mg thường được sử dụng. Tùy vào thể trạng, tình trạng mỗi bệnh nhân mà bác sĩ sẽ có chỉ định, không phải trường hợp nào cũng có đơn thuốc giống nhau.

Lưu ý: Bệnh nhân tuyệt đối không tìm mua và sử dụng các loại thuốc giảm cân cấp tốc không rõ nguồn gốc, trôi nổi. Điều này tiềm ẩn nhiều nguy hại với sức khỏe, gây suy đa tạng, xuất huyết dạ dày, mất ngủ, mệt mỏi… dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng.

Phẫu thuật cho bệnh nhân béo phì độ 1

Trong trường hợp 5 phương pháp điều trị bên trên thất bại, bệnh nhân béo phì cấp độ 1 kèm theo các bệnh lý nghiêm trọng sẽ được chỉ định thực hiện một số phẫu thuật:

Đặt vòng thắt dạ dày: Được sử dụng phổ biến trong điều trị béo phì, mục đích là giới hạn lượng thức ăn cơ thể nạp vào, tạo cảm giác no lâu.
Tạo hình ống đứng dạ dày: Có tác dụng giảm thể tích dạ dày, giúp bệnh nhân ăn ít lại.
Nối tắt: Nối trực tiếp ruột non vào ⅓ phía trên dạ dày nhằm thu nhỏ dạ dày, giúp bệnh nhân ăn ít hơn.
Phân lưu mật tuỵ: Giảm hấp thu dinh dưỡng ở ruột mà không cần can thiệp vào dạ dày, hỗ trợ quá trình giảm cân nhanh chóng.
Một số phẫu thuật khác: Đảo dòng tá tràng, khâu nếp dạ dày, nối tắt dạ dày với miếng nối, tạo hình dạ dày, đặt bóng dạ dày…

Phẫu thuật chỉ được chỉ định trong những trường hợp nhất định

Phòng ngừa béo phì cấp 1

Để phòng tránh thừa cân dẫn đến béo phì cấp 1, mỗi người cần chủ động thực hiện những biện pháp sau:

Có chế độ ăn uống phù hợp, chỉ ăn đủ calo cơ thể cần, không ăn quá nhiều.
Ưu tiên rau xanh, thực phẩm giàu chất xơ tốt cho sức khỏe. Tránh xa đồ ăn nhanh, thức ăn dầu mỡ, thực phẩm nhiều đường, đồ đóng hộp.
Vận động đều đặn ít nhất 30 phút/ngày, duy trì 5 ngày mỗi tuần.
Ngủ đủ giấc, nên duy trì 8 tiếng/ngày để cơ thể khỏe mạnh và luôn sảng khoái khi tỉnh dậy.
Giải tỏa bớt căng thẳng, duy trì tâm trạng lạc quan, vui vẻ.

Như vậy, béo phì độ 1 tuy chưa phải tình trạng nghiêm trọng nhất nhưng vẫn luôn tiềm ẩn những rủi ro nhất định với sức khỏe. Mỗi người nên chủ động thăm khám, tham khảo phác đồ điều trị từ bác sĩ nếu nhận thấy cơ thể có những bất thường về cân nặng. Tuyệt đối không vì tâm lý chủ quan, e ngại mà bỏ lỡ thời điểm tốt trị bệnh khiến tình trạng chuyển biến sang cấp độ nặng hơn.

Bài viết hấp dẫn:
Để Phòng Bệnh Béo Phì Ta Nên Làm Gì? 10+ Gợi Ý Tốt Nhất
Gợi Ý 11 Cách Giảm Mỡ Dưới Da An Toàn Và Hiệu Quả Nhất

Béo Phì Độ 1 Là Gì? Mức Độ Nguy Hiểm Và Cách Điều Trị An Toàn