Huyệt Hoàn Khiêu: Vị trí, Tác dụng và Cách bấm huyệt

Huyệt Hoàn Khiêu là huyệt vị nằm trên mông, được sử dụng chủ yếu trong điều trị các bệnh lý ở vùng mông – đùi – chân. Vậy vị trí chính xác của huyệt đạo này ở đâu? Công dụng huyệt thế nào và cách day bấm ra sao? Mời quý độc giả cùng tham khảo thông tin chi tiết trong bài viết dưới đây.

Thông tin chung về huyệt Hoàn Khiêu

Huyệt Hoàn Khiêu (GB30) được nhắc tới lần đầu tiên trong sách Giáp Ất Kinh. Là huyệt vị nằm trên mông, khi gập chân (khiêu) vòng ngược lại (hoàn), huyệt nằm ở vị trí gót chân chạm vào mông, vì vậy mà được gọi với cái tên Hoàn Khiêu. Huyệt còn có nhiều tên gọi khác ít phổ biến hơn như Hoàn Cốc, Bận Cốt, Tẩn Cốt, Bể Xu, Bể Yến, Khu Trung và Phân Trung.

Hoàn Khiêu là huyệt thứ 30 của kinh Đởm, có các đặc tính sau:

• Là huyệt thuộc nhóm Hồi Dương Cửu Châm, có tác dụng nâng cao và phục hồi chính khí.
• Là huyệt Hội của kinh Túc Thái Dương và kinh Túc Thiếu Dương ở chân.
• Huyệt xuất phát từ kinh Biệt Túc Thái Dương, nhận được 1 mạch phụ của Kinh Túc Thái Dương và có liên lạc với kinh Túc Quyết  Âm tại huyệt Khúc Cốt.

Khi bị đau huyệt Hoàn Khiêu, rất có thể người bệnh đang gặp phải các vấn đề liên quan tới dây thần kinh và cơ bắp ở vùng mông – đùi và chân, dẫn tới tình trạng đau nhức và gặp khó khăn trong vận động. Lúc này, chỉ cần day bấm Hoàn Khiêu là có thể nhanh chóng giúp giảm đau và cử động dễ dàng hơn.

Vị trí huyệt Hoàn Khiêu và cách xác định huyệt

Huyệt Hoàn Khiêu nằm trên mông. Khi nằm nghiêng, co chân, huyệt ở vị trí điểm nối ⅓ ngoài và ⅔ trong của đường nối mấu chuyển lớn xương đùi với mỏm gai đốt sống cùng 4.

Khi giải phẫu, vùng huyệt dưới da là cơ mông to, bờ trên cơ sinh đôi trên và bờ dưới cơ tháp. Da vùng huyệt do tiết đoạn thần kinh L2 chi phối. Các dây thần kinh vận động cơ bao gồm: dây thần kinh mông dưới, nhánh của dây thần kinh mông trên và các nhánh của đám rối thần kinh cùng.

Cách xác định huyệt Hoàn Khiêu đơn giản nhất là để người bệnh nằm sấp, gập chân vào mông. Điểm gót chân chạm mông chính là vị trí huyệt.

Tác dụng huyệt Hoàn Khiêu

Tác động lên huyệt Hoàn Khiêu giúp thông kinh lạc và tiêu khí trệ. Ở phạm vị tại chỗ, bấm huyệt trị được đau khớp háng, viêm khớp háng. Theo đường kinh, huyệt trị được các chứng đau thần kinh tọa, liệt nửa người.

Cách phối huyệt Hoàn Khiêu trị bệnh:

• Phối Dương Lăng Tuyền và Tuyệt Cốt trị đùi đau, thắt lưng đau và liệt chi dưới (theo Châm Cứu Học Thượng Hải)
• Phối Dương Lăng Tuyền, Cư Liêu và Tuyệt Cốt trị viêm khớp háng (theo Châm Cứu Học Thượng Hải)
• Phối Trật Biên, Ủy Trung và Bạch Hoàn Du trị đau thần kinh tọa (theo Châm Cứu Học Thượng Hải)
• Phối Nội Đình trị đau bụng hành kinh (theo Tư Sinh Kinh)
• Phối Chí  Âm trị đau thắt lưng, đau sườn ngực và đau đầu gối (theo Tư Sinh Kinh).
• Phối Phế Du, Túc Tam Lý và Trung Độc trị chứng nuy có thấp nhiệt, có huyết hư, có đờm, khí suy (theo Châm cứu Tụ Anh).
• Phối Dương Lăng Tuyền, Chí  m, Dương Phụ và Thái Khê trị tê chân (theo Châm cứu Tụ Anh).
• Phối Dương Lăng Tuyền trị phong thấp thể hàn (theo Thiên Tinh Bí Quyết)
• Phối Dương Lăng Tuyền, Trung Độc và Phong Thị trị đau thần kinh ngoài da ở đùi (theo Trung Quốc Châm Cứu Học).
• Phối Hậu Khê trị mông đùi đau (theo Bách Chứng Phú)

Cách dùng huyệt Hoàn Cốc chữa bệnh

Y học cổ truyền sử dụng huyệt Hoàn Khiêu để phòng và trị bệnh bằng 2 phương pháp chính là châm cứu và liệu pháp bấm huyệt. Trong hai phương pháp này, châm cứu tác động sâu hơn vì vậy mà đem lại hiệu quả chữa bệnh tốt hơn. Tuy nhiên, bấm huyệt lại đơn giản và dễ thực hiện hơn, là phương pháp có thể sử dụng trong chăm sóc sóc sức khỏe tại nhà.

Cách bấm huyệt

Bấm huyệt Hoàn Khiêu là phương pháp tác động trực tiếp lên huyệt vị bằng đôi bàn tay nhằm đả thông kinh lạc và nâng cao chức năng cho các tạng phủ trong cơ thể. Người bệnh có thể bấm huyệt Hoàn Khiêu hỗ trợ trị bệnh tại nhà theo hướng dẫn sau:

• Dùng ngón tay cái ấn vào vị trí huyệt với lực vừa phải và giữ liên tục trong khoảng 2-3 phút.
• Khi bấm huyệt đúng cách, ban đầu bệnh nhân sẽ cảm thấy tê bì ở phần mông và chân, nhưng cảm giác này sẽ dần dần biến mất.
• Nên duy trì bấm huyệt từ 1-2 lần mỗi ngày cho đến khi các triệu chứng khó chịu ở háng, mông và chân hoàn toàn biến mất.

Cách châm huyệt Hoàn Khiêu

Châm cứu thực chất là sự kết hợp của 2 phương pháp: châm (dùng kim châm qua da) và cứu (hơ ngải cứu nóng). Châm cứu là phương pháp phức tạp, cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa YHCT.

Phương pháp châm cứu huyệt Hoàn Khiêu:

• Châm thẳng, sâu từ 2-3 thốn hoặc châm hướng mũi kim qua 2 bên.
• Cứu 5-10 tráng, ôn cứu từ 10-15 phút.

Một vài lưu ý khi bấm huyệt Hoàn Khiêu

Để việc bấm huyệt tại nhà đảm bảo tính hiệu quả và an toàn, cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Cắt ngắn móng tay và rửa tay sạch sẽ trước khi bấm huyệt và không tác động lên vùng huyệt nếu trên da đang có vết thương, vết bầm hoặc bị viêm nhiễm.
• Không được bấm huyệt với lực quá mạnh để tránh làm tổn thương các tổ chức dưới da, dẫn tới những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.
• Nếu gặp khó khăn trong việc xác định vị trí huyệt, nên gặp bác sĩ Đông y để được chỉ dẫn trực tiếp.
• Không bấm huyệt cho phụ nữ mang thai, người đang bị tổn thương xương khớp, bị bệnh nhiễm trùng hoặc các bệnh ngoại khoa như chảy máu dạ dày, viêm vòi trứng, suy gan, suy thận…
• Bấm huyệt GB30 chủ yếu phát huy tác dụng cải thiện triệu chứng, bệnh nhân nên sử dụng kết hợp với các phương pháp khác để có thể trị bệnh triệt để.

Huyệt Hoàn Khiêu là huyệt vùng mông tương đối dễ xác định và day ấn. Nếu gặp phải các triệu chứng đau viêm ở háng, mông, đùi và chân; người bệnh hoàn toàn có thể bấm huyệt này tại nhà để cải thiện triệu chứng, nhằm hỗ trợ cho việc điều trị bằng các phương pháp chuyên sâu.

Xem thêm: 

• Massage bấm huyệt toàn thân có tốt không? Hướng dẫn thực hiện chi tiết
• Huyệt Dũng Tuyền và các tác dụng trị bệnh nhanh chóng