Huyệt Thái Uyên – Huyệt Chủ Trị Ho, Hen, Viêm Phế Quản

Ngày đăng: 02/06/2023 Biên tập viên: Trần Hoa

Huyệt Thái Uyên nằm trên cổ tay, là một trong 108 đại huyệt và cũng là một tử huyệt trên cơ thể. Với vai trò quan trọng của huyệt đạo này, việc hiểu rõ về vị trí, công năng và cách sử dụng là rất cần thiết để quý vị có thể dùng huyệt một cách hiệu quả và an toàn nhất.

Thông tin chung về huyệt Thái Uyên

Thái Uyên là một huyệt quan trọng trên cơ thể người, lần đầu tiên được nhắc tới trong thiên Bản Du (sách Linh Khu). Huyệt nằm tại chỗ lõm (Thái) như cái hố sâu (Uyên) ở phía ngoài trên lằn chỉ cổ tay, gần xương tay quay (khi hơi gấp bàn tay về phía cẳng tay) nên được gọi với cái tên Thái Uyên. Bên cạnh tên này, huyệt còn được biết đến với một số tên gọi khác như Thái Thiên, Thái Tuyền, Quỷ Tâm, Quỷ Thiên.

Thái Uyên là huyệt thứ 9 trên đường kinh Thủ Thái  âm Phế (ký hiệu LU9), có các đặc tính sau:

  • Là huyệt Bổ của kinh Phế và là huyệt Hội của Mạch.
  • Là huyệt Du-Nguyên, thuộc hành Thổ.
Hình ảnh huyệt Thái Uyên
Hình ảnh huyệt Thái Uyên (LU9).

Huyệt Thái Uyên có mối liên hệ trực tiếp với Phế. Khi gặp phải các vấn đề ở phổi, khí huyết sẽ ứ trệ khiến cho vị trí huyệt bị đau và trở nên nhạy cảm. Kích thích lên huyệt lúc này giúp cho khí huyết lưu thông, từ đó cải thiện hiệu quả các bệnh lý về Phế như ho, viêm họng, viêm phế quản, hen suyễn

Thái Uyên được liệt kê trong danh sách 36 tử huyệt trên cơ thể – là những huyệt nhạy cảm, nếu tác động quá mạnh có thể dẫn tới tử vong. Vì vậy, việc dùng huyệt trị bệnh cần được thực hiện cẩn trọng để tránh gây ra hậu quả đáng tiếc.

Vị trí huyệt Thái Uyên, Cách xác định huyệt

Huyệt Thái Uyên nằm ở bờ ngoài tay, trên lằn chỉ cổ tay thứ nhất, tại chỗ lõm trên động mạch tay quay.

Giải phẫu cho thấy dưới lớp da vùng huyệt là:

  • Rãnh mạch quay, gân cơ gan tay to và gân cơ gấp chung nông các ngón tay (ở trong), gân cơ gấp dài ngón tay cái và xương thuyền (ở đáy).
  • Các nhánh của dây thần kinh giữa và dây thần kinh quay đóng vai trò là dây thần kinh vận động cơ.
  • Tiết đoạn thần kinh C6 chi phối da vùng huyệt.
Hình ảnh giải phẫu vùng huyệt
Hình ảnh giải phẫu vùng huyệt.

YHCT hướng dẫn cách xác định huyệt Thái Uyên như sau:

  • Cách 1: Ngửa tay rồi từ từ gập bàn tay về phía cẳng tay. Khi đó, nếp lằn chỉ cổ tay thứ nhất sẽ hiện rõ. Huyệt Thái Uyên nằm trên đường lằn chỉ này, tại vị trí lõm nhất của động mạch tay quay.
  • Cách 2: xác định đầu xương tròn gồ cao ở gốc ngón tay cái, vị trí huyệt cần tìm nằm ngay dưới đầu xương này, trên đường chỉ cổ tay thứ nhất, khi đặt ngón tay lên sẽ cảm nhận được mạch đập.

Tác dụng của huyệt Thái Uyên

Thái Uyên là huyệt vị có tác dụng hóa đàm, lý phế, khu phong, chỉ khát. Ở phạm vi tại chỗ, huyệt điều trị tốt hội chứng ống cổ tay.

Với khả năng điều hòa khí huyết, bổ sung nguyên khí và làm cho tạng Phế thông thoáng, ở phạm vi toàn thân, Thái Uyên điều trị hiệu quả các bệnh liên quan tới phổi như ho, suyễn, viêm phế quản, viêm họng, đau ngực, nghẽn mạch máu, xương khớp đau nhức… Ngoài ra, còn được sử dụng để trị trúng gió, trúng cảm, da tàn nhang, rụng tóc.

Thái Uyên là huyệt thứ 9 trên đường kinh Phế
Thái Uyên là huyệt thứ 9 trên đường kinh Phế.

Để khắc phục các bệnh kể trên, chỉ cần tác động lên duy nhất huyệt Thái Uyên cũng đạt được những cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, nếu biết phối huyệt hợp lý còn có thể tăng hiệu quả lên gấp nhiều lần. Dưới đây là một số cách phối huyệt Thái Uyên trị bệnh được ghi chép lại trong các tài liệu Y thư cổ:

  • Phối huyệt Kinh Cừ trị cánh tay đau, co rút (theo Thiên Kim Phương)
  • Phối huyệt Thần Môn trị suyễn, nôn ra máu mà người lạnh (theo Thiên Kim Phương)
  • Phối huyệt Kinh Cừ và Thái Khê trị ngực tức, sốt rét (theo Tư Sinh Kinh)
  • Phối huyệt Hành Gian, Ngư Tế, Thần Môn và Thái Xung trị ho ra máu (theo Tư Sinh Kinh)
  • Phối huyệt Chiếu Hải và Hội  Âm trị chứng tê (theo Giáp Ất Kinh)
  • Phối huyệt Liệt Khuyết trị ho phong đàm (theo Ngọc Long Kinh)
  • Phối huyệt Ngư Tế trị họng khô, cổ khô (theo Châm Cứu Đại Thành)
  • Phối huyệt Dịch Môn trị hàn huyết (theo Châm Cứu Đại Thành)
  • Phối huyệt Nội Quan và Tứ Phùng trị ho gà (theo Châm Cứu Học Thượng Hải)
  • Phối huyệt Hợp Cốc và Thận Du trị phổi ung (áp xe phổi), nôn ra mủ (theo Loại Kinh Đồ Dực)
  • Phối huyệt Nội Quan, Khúc Trì, Tâm Du và Xích Trạch trị chứng vô mạch (theo Cấp Cứu Châm Cứu Liệu Pháp).

Cách dùng huyệt Thái Thiên trị bệnh

Hai phương pháp chính được Đông y sử dụng để tác động lên các huyệt đạo là liệu pháp châm cứu và bấm huyệt. Bất kể vận dụng phương pháp nào cũng cần thực hiện nghiêm túc và cẩn trọng để phòng tránh nguy cơ tai biến. Đặc biệt, bởi Thái Uyên là 1 tử huyệt nên càng cần lưu ý nhiều hơn. Chỉ cần day ấn quá mạnh huyệt này sẽ có thể làm cản trở bách mạch và gây tổn thương nội khí, dẫn tới những hậu quả khó lường.

Day ấn huyệt Thái Uyên quá mạnh có thể gây nguy hiểm cho tính mạng
Day ấn huyệt Thái Uyên quá mạnh có thể gây nguy hiểm cho tính mạng.

Phương pháp tác động lên huyệt Thái Uyên đúng cách được YHCT hướng dẫn như sau.

  • Châm cứu: châm kim thẳng, từ mặt trước hướng tới mặt sau bàn tay. Châm sâu 0,3-0,5 thốn, ôn cứu từ 3-5 phút. Cần chú ý tránh châm vào động mạch và xương.
  • Bấm huyệt: dùng ngón cái ấn huyệt Thái Uyên, khi cảm nhận được cảm giác hơi tê tức thì giữ nguyên lực bấm rồi day huyệt liên tục trong khoảng từ 1-3 phút. Day huyệt ở cả hai bên tay trong thời gian đủ lâu sẽ cải thiện được các triệu chứng của bệnh.

Lưu ý an toàn khi tác động lên huyệt LU9

Để việc dùng huyệt trị bệnh đạt được kết quả tốt và đảm bảo an toàn cho sức khỏe, YHCT đề ra một số nguyên tắc làm tiêu chuẩn thực hành cho cả thầy thuốc và người bệnh. Các lưu ý cơ bản được hướng dẫn như sau:

  • Không bấm huyệt hay châm cứu cho phụ nữ có thai, trẻ em dưới 24 tháng tuổi, người bị bệnh nhiễm trùng hoặc các bệnh ngoại khoa nghiêm trọng như suy gan, suy thận, xuất huyết dạ dày…
  • Phòng tránh nhiễm trùng bằng cách rửa sạch tay, sát khuẩn vùng da cần tác động và kim châm trước khi châm cứu hoặc bấm huyệt.
  • Với huyệt Thái Uyên, cần đặc biệt lưu ý không day bấm quá mạnh để phòng tránh những rủi ro sức khỏe.
  • Không tác động lên huyệt trong trường hợp da vùng huyệt đang có vết thương hoặc bị bầm tím, người bệnh đang quá no hoặc quá đói, đang bị sốt hoặc vừa sử dụng rượu bia.
  • Châm cứu và bấm huyệt cần được thực hiện ở tư thế thoải mái và trạng thái tinh thần thư thái. Đặc biệt, bệnh nhân nên được chuẩn bị tinh thần trước khi châm cứu, tránh trường hợp quá sợ hãi sẽ gây ảnh hưởng tới kết quả điều trị.

Huyệt Thái Uyên là huyệt của Phế kinh, có khả năng điều trị tốt ho, suyễn, viêm phế quản và các bệnh đau nhức xương khớp. Vì đây là huyệt nằm trong số 36 tử huyệt trên cơ thể nên trong trường hợp cần sử dụng tại nhà, bệnh nhân nên tới gặp bác sĩ Đông y để được tư vấn và hướng dẫn cụ thể, nhằm đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Xem thêm:

Bình Luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!

Đặt lịch khám chữa bệnh