Huyệt Thiên Trụ: Vị Trí, Công Dụng, Cách Bấm – Cứu An Toàn

Huyệt Thiên Trụ nằm trong danh sách những huyệt vị quan trọng ở vùng cổ, vai gáy. Khi tác động huyệt đúng cách mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Để biết cách xác định chính xác vị trí và kỹ thuật bấm hay châm cứu huyệt, mọi người có thể tham khảo chi tiết trong bài viết dưới đây

Thông tin tổng quan cần biết về Huyệt Thiên Trụ

Là huyệt thứ 10 nằm trong kinh Bàng Quang, Thiên trụ là một huyệt vị mạnh, nơi khởi phát mạch khí của túc Thái Dương Bàng Quang. Vì vậy, trong Đông y bấm và cứu huyệt Thiên Trụ được áp dụng để hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý, giúp người bệnh cải thiện sức khỏe. Một số thông tin về huyệt Thiên Trụ gồm có:

• Nguồn gốc xuất xứ: Thuộc thiên “Khí Phủ Luân”, thuộc nhóm huyệt Thiên Dũ (gồm 5 huyệt vị quan trọng là Nhân Nghênh, Thiên Trụ, Thiên Phủ, Phù Đột và Thiên Dũ).
• Ý nghĩa tên huyệt: Huyệt nằm 2 bên cơ thang, có hình dáng giống như cột trụ (Trụ), phía trên tượng trưng có thiên (Thiên) nên huyệt được gọi là Thiên Trụ – (Theo Trung Y Cương Mục).
• Giải phẫu: Dưới da ở vị trí huyệt là bờ ngoài cơ thang, cơ bán gai của đầu cùng với cơ thẳng sau nhỏ và to, cơ chéo dưới của đầu. Da vùng dưới huyệt được chi phối bởi tiết đoạn thần kinh C3, thần kinh vận động cơ là nhánh dây thần kinh số XI của sọ não, các nhánh của dây thần kinh chẩm lớn và đám rối cổ.
• Vị trí: Huyệt Thiên Trụ nằm ở dưới gáy, dưới u lồi chẩm phía ngoài.
• Chủ trị: Tác động huyệt chủ trị một số bệnh lý như đau đầu, gáy, đau vẹo cổ, mất ngủ, viêm thanh quản.

Công dụng chủ trị của huyệt Thiên Trụ là điều trị đau sau đầu, đau gáy, cổ bị vẹo, người bị mất ngủ hoặc viêm thanh quản. Nguyên tắc điều trị là khai mở hàn khí, trừ trệ khí, ứ huyết, đây là nguyên nhân chính dẫn đến đau mỏi vùng sau đầu, gáy.

Khi tác động đúng kỹ thuật vào huyệt giúp kích thích các dây thần kinh trong khu vực này, tăng cường lưu thông khí huyết, nhờ đó cải thiện đáng kể các triệu chứng đau mỏi. Ngoài ra, để có hiệu quả cao hơn khi tác động cần kết hợp Thiên Trụ với các huyệt đạo khác.

Hướng dẫn cách xác định vị trí chính xác của huyệt Thiên Trụ

Việc xác định chính xác vị trí huyệt đạo là vô cùng quan trọng trong kỹ thuật châm cứu, bấm huyệt của Đông y. Huyệt nằm ở vị trí khá dễ xác định, ngay sau gáy, nằm giữa tai và đầu cột sống có tác dụng khai khiếu và tỉnh não. Có thể tìm chính xác vị trí của huyệt này theo 2 cách sau:

• Từ giữa chân tóc sau gáy lên trên khoảng 0.5 tấc, sau đó tiếp tục đo ngang sang 1.3 thốn. Vị trí hiện tại xác định được chính là vị trí của huyệt.
• Tại huyệt Á Môn đo ngang 1.3 thốn đó chính là vị trí của Thiên Trụ.

Tham khảo các cách tác động huyệt Thiên Trụ hiệu quả

Để tác động vào huyệt vị này có thể áp dụng 2 kỹ thuật: Bấm huyệt và châm cứu. Đây là các kỹ thuật điều trị an toàn trong Đông y nhưng đòi hỏi có độ chính xác cao, cần được thực hiện bởi những người có chuyên môn.

Cách bấm huyệt

Đầu tiên cần xác định đúng vị trí huyệt, sau đó dùng ngón cái day huyệt và bấm với lực vừa phải trong vòng 1 – 2 phút. Khi bấm huyệt có thể sử dụng cùng với các loại dầu chuyên dùng trong massage, bấm huyệt để giúp khí huyết lưu thông tốt hơn.

Cách cứu huyệt

Nhiều trường hợp cần kết hợp kỹ thuật bấm huyệt song song với châm cứu để kích giải phóng khí huyết ứ tắc tại huyệt vị, mang lại hiệu quả điều trị cao hơn. Riêng với huyệt vị này, cách thực hiện châm cứu như sau:

• Chuẩn bị kim châm cứu chuyên dụng, châm thẳng vào vị trí huyệt với độ sâu 0,5 – 1 thốn. Lưu ý, trước khi châm cứu cần vô trùng kim châm, không nên sử dụng các loại dầu hay bất kỳ dược liệu nào trên da trước và sau khi châm cứu.
• Ôn cứu huyệt vị trong vòng 3 – 5 phút, khi thấy căng tức tại chỗ hoặc lan rộng ra xung quanh là châm đắc khí.

Lưu ý: Khi cần cứu không được gây bỏng, không châm quá sâu hay châm hướng mũi kim lên trên bởi như vậy có thể khiến hành tủy bị tổn thương, gây chảy máu khi châm cứu.

Cách phối với các huyệt đạo khác trong hỗ trợ điều trị bệnh

Huyệt nằm trên trên kinh Bàng Quang và có sự liên kết mật thiết với nhiều huyệt đạo khác. Vì vậy khi tác động châm cứu, tùy theo tình trạng bệnh lý của mỗi người, thầy thuốc sẽ thực hiện châm kết hợp với các nhóm huyệt đạo khác nhau, cụ thể:

• Phối Thiên Trụ với các huyệt Đại Trữ, Đào Đạo, huyệt Hậu Khê, huyệt Khổng Tối có tác dụng chủ trị bệnh đau đầu (Theo Thiên Kim Phương).
• Phối tổ hợp huyệt Thiên Trụ,  Kiên Tỉnh, huyệt Phong Trì, Tân Thức, huyệt Thiên Dũ và Thiên Song giúp chủ trị vùng gáy bị đau (Theo Tân Châm Cứu Học).
• Tác động kết hợp huyệt Dưỡng Lão với Thiên Trụ giúp trị đau vai (Thiên Kim Phương).
• Phối huyệt Thiếu Thương với huyệt Thiên Trụ có tác dụng chủ trị bệnh lý về hô hấp như ho, viêm họng mãn tính (Theo Châm Cứu Học Thượng Hải).
• Kết hợp huyệt Thiếu Thương, huyệt Thiên Trụ chủ trị ho mãn tính (Theo Châm Cứu Đại Thành).
• Phối 4 huyệt Dịch Môn, huyệt Đại Trữ, huyệt Ngư Tế và huyệt Thiên Trụ giúp cải thiện tình trạng viêm Amidan mãn tính (Theo Trung Quốc Châm Cứu học),
• Phối cùng các huyệt Kiên Trung Du, huyệt Lạc Chẩm, Liệt Khuyết trị vẹo cổ (Theo Châm Cứu Học Thượng Hải).
• Phối huyệt đạo này cùng huyệt Côn Lôn, Đào Đạo chủ trị hoa mắt (Theo Tư Sinh Kinh).

Một số lưu ý khi điều trị bấm, châm cứu huyệt Thiên Trụ

Với bất kỳ huyệt đạo nào trên cơ thể nếu tác động sai kỹ thuật có thể gây ra nhiều mối nguy hại cho sức khỏe người bệnh. Dù chỉ có một chút sai lệch về vị trí cũng sẽ không mang lại hiệu quả điều trị như mong đợi. Vì vậy, nếu không có sự hiểu biết về huyệt đạo này mọi người không nên tự ý tác động hay kết hợp với các huyệt khác. Bên cạnh đó, trong thời gian bấm, cứu huyệt vị này mọi người cần lưu ý.

• Hạn chế khuân vác các vật nặng, gây ảnh hưởng trực tiếp tới vùng cổ vai gáy, đặc biệt không nên đứng hay ngồi ở một tư thế quá lâu.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, bổ sung các món ăn chứa nhiều vitamin C để cơ thể tăng sức đề kháng, hạn chế ăn đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ.
• Tập luyện thể dục thể thao mỗi ngày, lựa chọn các bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện tại, đặc biệt nên tập các bài tập cho vùng cổ, vai, gáy.
• Tuyệt đối không sử dụng thức uống có cồn, các chất kích thích trong thời gian bấm, cứu huyệt .
• Ngủ đủ giấc, khi ngủ nên sử dụng gối có độ cao vừa phải để khí huyết được lưu thông tốt hơn, góp phần nâng cao hiệu quả.
• Các đối tượng đang có bệnh lý nền, bệnh lý ngoài da, phụ nữ có thai cần có sự đồng ý của bác sĩ chuyên môn mới được thực hiện bấm – cứu huyệt.
• Châm cứu, bấm huyệt chỉ là giải pháp điều trị kết hợp, không có tác dụng thay thế các thuốc đặc trị khác. Vì vậy, mọi người không nên đặt kỳ vọng quá cao và phụ thuộc vào châm cứu.

Có thể nói huyệt Thiên Trụ có vai trò quan trọng trên hệ thống kinh lạc của cơ thể, góp phần làm thuyên giảm nhiều triệu chứng bệnh lý và cải thiện sức khỏe cho người bệnh nếu được tác động đúng cách. Mọi người nên đến các trung tâm Đông y chuyên trị liệu bấm huyệt, châm cứu để được tư vấn liệu trình phù hợp và hiệu quả nhé.