Huyệt Trật Biên: Vị trí, Công năng và Lưu ý sử dụng

Huyệt Trật Biên là huyệt vị thứ 54 của kinh Bàng Quang, nằm trên mông, gần vị trí xương cùng 4. Tác động lên huyệt này giúp điều trị hiệu quả các bệnh ở phần lưng, hông, chi dưới và các bệnh ở phần hậu môn và sinh dục. Thông tin chi tiết về vị trí, công năng và cách sử dụng huyệt quý vị có thể tham khảo trong bài viết dưới đây.

Huyệt Trật Biên là gì? Ý nghĩa tên gọi

Trật Biên là huyệt thứ 54 của kinh Bàng Quang (ký hiệu BL54), có xuất xứ từ Giáp Ất Kinh.

Theo Trung Y Cương Mục, Trật có nghĩa là gần chót, Biên là bên cạnh. Trật Biên ám chỉ huyệt nằm ở bên cạnh vị trí của xương gần chót (xương cùng 4).

Huyệt Trật Biên ở đâu? Cách xác định vị trí huyệt

Huyệt Trật Biên nằm ngang lỗ xương cùng thứ 4, cách Mạch Đốc 3 thốn và cách huyệt Trung Lữ Du 1,5 thốn.

Giải phẫu cho thấy dưới lớp da vùng huyệt là cơ mông to và bờ dưới cơ tháp. Da vùng huyệt do tiết đoạn thần kinh S2 chi phối. Thần kinh vận động cơ bao gồm nhánh dây thần kinh mông trên và nhánh của đám rối cùng.

Cách xác định huyệt Trật Biên: sờ tìm 2 lỗ xương cùng 4 sau đó đo ngang ra mỗi bên 3 thốn là vị trí huyệt.

Tác dụng huyệt Trật Biên

Huyệt Trật Biên có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, cường kiện yêu tất, sơ thông kinh lạc. Huyệt điều trị hiệu quả một số bệnh lý sau:

• Đau thần kinh tọa: bấm Trật Biên trị đau thần kinh tọa là phương pháp đơn giản nhưng đem lại hiệu quả giảm đau không kém gì thuốc Tây y, trong khi đó lại ít gây tác dụng phụ và không tốn kém. Chính vì vậy đây là biện pháp đã và đang được rất nhiều bệnh nhân tin tưởng sử dụng.
• Tê đau hoặc liệt chi dưới: các trường hợp tê, đau chi dưới do thoái hóa đốt sống lưng, đau rễ thần kinh, viêm đa dây; liệt sau chấn thương cột sống, liệt sau zona… đều có thể hỗ trợ điều trị hiệu quả bằng cách tác động lên huyệt BL54.
• Các bệnh ở phần hậu môn và sinh dục: với khả năng thúc đẩy khí huyết lưu thông và làm cho các thành mạch mạnh mẽ và cứng cáp hơn; ở phạm vi tại chỗ, huyệt Trật Biên hỗ trợ điều trị tốt các bệnh ở vùng hậu môn và sinh dục như trĩ, viêm bàng quang…

Có thể sử dụng huyệt Trật Biên độc lập hoặc phối hợp huyệt trị bệnh như sau:

• Phối Dương Lăng Tuyền, Hoàn Khiêu và Côn Lôn trị đau thần kinh tọa (theo Châm Cứu Học Thượng Hải)
• Phối Dương Lăng Tuyền, Thận Du, Quan Nguyên và Ủy Trung trị đau thần kinh tọa (theo Châm Cứu Học Giản Biên)
• Phối Dương Lăng Tuyền và  Ân Môn trị đau lưng, đau đùi (theo Châm Cứu Học Thượng Hải)

Cách tác động lên huyệt BL54 để phòng và trị bệnh

Để sử dụng huyệt BL54 phòng bệnh và trị bệnh, Đông y sử dụng 2 phương pháp chính là kỹ thuật châm cứu và bấm huyệt.

Cách châm cứu huyệt Trật Biên

Châm cứu là phương pháp phức tạp, đòi hỏi người thực hiện vững chuyên môn và kỹ thuật nên chỉ được tiến hành bởi các bác sĩ Đông y có tay nghề giỏi. Tùy vào loại bệnh cần điều trị mà các bác sĩ sẽ áp dụng các cách châm cứu huyệt Trật Biên khác nhau:

Cách châm huyệt:

• Trị đau thần kinh tọa: châm thẳng
• Trị cơ mông yếu hoặc teo: châm thẳng, hướng mũi kim ra ngoài thấu huyệt Hoàn Khiêu.
• Trị bệnh ở cơ quan sinh dục: châm xiên vào trong 45 độ.
• Trị bệnh ở hậu môn: châm xiên xuống dưới vào trong 45 độ.

Cách cứu huyệt: Cứu 3-7 tráng. Ôn cứu 5-15 phút.

Cách bấm huyệt

Bấm huyệt là phương pháp chữa bệnh tương đối đơn giản và an toàn, không cần sử dụng tới y cụ hỗ trợ và chỉ tác động trên bề mặt da. Chính vì vậy đây là phương pháp mà bất cứ ai cũng có thể áp dụng tại nhà, trên cơ sở biết cách xác định vị trí và sử dụng lực day bấm huyệt phù hợp.

Về cơ bản, có hai cách bấm huyệt là ấn và giữ huyệt hoặc vừa ấn vừa day huyệt theo chiều kim đồng hồ. Nguyên tắc bấm huyệt là cần tác động lực đủ mạnh để đảm bảo hiệu quả chữa bệnh nhưng không được quá mạnh để tránh gây tổn thương cho hệ thống mô cơ và xương khớp dưới da. Đồng thời, cần tác động đủ thời gian, trong khoảng từ 1-3 phút mới có thể phát huy tốt nhất tác dụng của bấm huyệt.

Một số lưu ý an toàn khi bấm huyệt Trật Biên:

• Không day ấn Trật Biên trị bệnh cho người có thể trạng yếu, phụ nữ có thai, người mắc các bệnh ngoại khoa như viêm vòi trứng, xuất huyết tiêu hóa…
• Cắt móng tay, rửa tay và vệ sinh vùng huyệt sạch sẽ trước khi bấm huyệt để tránh gây tổn thương và nhiễm trùng da.
• Nếu da vùng huyệt đang có vết thương hoặc bị sưng, bị bầm hay bị viêm thì không được bấm huyệt.
• Không sử dụng liệu pháp bấm huyệt khi người bệnh sử dụng đồ uống có chứa chất kích thích, sau khi ăn no hoặc khi bụng đang quá đói.

Trật Biên là huyệt không quá thông dụng nhưng cũng mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe con người. Hy vọng các thông tin cơ bản liên quan tới huyệt Trật Biên được cung cấp trên đây sẽ giúp ích cho quý vị trong việc nhận diện và dùng huyệt.

Xem thêm: 

• Huyệt Cao Hoang – huyệt thần kỳ giúp điều trị nhiều loại bệnh
• Huyệt Đản trung nằm ở đâu? Ứng dụng chữa trị bệnh lý gì?