Vô sinh là gì? Biểu hiện, nguyên nhân gây bệnh ở nam, nữ và cách xử lý

Theo thống kê có đến 8-15% các cặp vợ chồng bị vô sinh và hiện nay tỷ lệ ngày càng tăng. Vậy vô sinh là gì? Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do đâu? Vấn đề này được chuyên gia giải đáp trong bài viết dưới đây. 

Vô sinh là gì? Chứng bệnh của thời hiện đại

Vô sinh hay còn gọi là hiếm muộn là tình trạng cặp vợ chồng mất khả năng sinh sản (có thể từ vợ, chồng hoặc cả hai) mặc dù trong độ tuổi sinh nở thuận lợi, sinh hoạt vợ chồng đều đặn và không sử dụng biện pháp phòng tránh.

Theo thống kê của WHO (Tổ chức Y tế Thế giới) có khoảng 8 – 15% dân số bị vô sinh. Và WHO cũng cảnh báo đây là căn bệnh nguy hiểm thứ 3 chỉ sau ung thư và tim mạch.

Ở Việt Nam, theo thống kê của bộ Y tế, có đến hơn 1 triệu cặp vợ chồng đang phải đối mặt với tình trạng này. Hiện nay, tỷ lệ ngày càng cao và trẻ hóa khi có đến 50% trường hợp bị là các cặp vợ chồng chưa đến 30 tuổi. Tình trạng này ảnh hưởng không nhỏ đến hạnh phúc gia đình, rạn nứt hôn nhân.

Bệnh vô sinh được chia thành 2 loại chính:

• Vô sinh nguyên phát: Tình trạng 2 vợ chồng sống chung với nhau trên 1 năm, không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào nhưng không mang thai
• Vô sinh thứ phát: Hai vợ chồng đã từng có con, có thai nhưng không mang thai lại mặc dù sống chung với nhau trên 1 năm và không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào.

Nguyên nhân dẫn đến vô sinh là gì?

Nhiêu quan niệm sai lầm là vô sinh là xuất phát từ nữ giới, nhưng trên thực tế có đến 40% nguyên nhân vô sinh là do nam giới. Nguyên nhân dẫn đến vô sinh của nam và nữ là khác nhau. Bạn đọc tìm hiểu thông tin chính xác dưới đây:

Nguyên nhân vô sinh ở nam giới

Dưới đây là 1 số nguyên nhân gây bệnh ở nam:

• Ảnh hưởng một số bệnh lý cơ quan sinh dục nam: Nam giới mắc bệnh lý cơ quan sinh dục nam như viêm túi tinh, viêm tinh hoàn, giãn tĩnh mạch thừng tinh,… khiến tinh trùng vào trứng của để thụ thai. Hơn nữa, chứng bệnh này còn làm suy giảm số lượng cũng như chất lượng tinh trùng ảnh hưởng tỷ lệ vô sinh cao. Ngoài ra, những bệnh lý lây lan qua đường tình dục như mào gà, giang mai,… cũng khiến cơ quan sinh sản bị tổn thương, viêm nhiễm, tinh trùng suy yếu, giảm khả năng thụ thai

• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Nam giới sử dụng rượu bia, sử dụng chất kích thích cũng khiến tinh trùng suy yếu và gây vô sinh
• Tác dụng phụ của thuốc: Người bệnh sử dụng thuốc steroid dài hạn,thuốc chống viêm loét, thuốc trị ung thư,… chúng làm giảm khả năng chức năng sản xuất tinh trùng của nam giới
• Tinh trùng bất thường: Nam giới bị tinh trùng yếu, tinh trùng dị dạng hay ít tình trùng cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến vô sinh. Theo thống kê có đến 13-15% nam giới gặp phải tình trạng này
• Gặp vấn đề về sinh lý: Nam giới bị xuất tinh sớm, khó xuất tinh, xuất tinh ngược,… nếu không điều trị khắc phục sớm dẫn đến tỷ lệ vô sinh cao. Hơn nữa, nam giới lạm dụng thủ dâm, hay có khối u xuất hiện ở tuyết yên cũng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản ở nam giới.
• Bệnh celiac: Bệnh phản ứng với gluten, hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn ở tiểu tràng bị ảnh hưởng gây loãng xương, vô sinh, các bệnh thần kinh, …
• Nguyên nhân khác: Nam giới chế độ ăn uống không khoa học, thường xuyên thức khuya, tiếp xúc nhiều với môi trường độc hại,… khiến tinh trùng suy yếu và ảnh hưởng đến quá trình thụ thai.

Nguyên nhân vô sinh ở nữ giới 

Những nguyên nhân dẫn đến tình trạng vô sinh ở nữ giới như:

• Rối loạn rụng trứng: Buồng trứng của nữ giới không hoạt động bình thường như không rụng trứng, hoặc rụng trứng không đều dẫn đến tỷ lệ thụ thai thấp
• Nguyên nhân tại tử cung: Nhiều trường hợp ở nữ giới không có cổ tử cung, tử cung hai sừng, u xơ tử cung, viêm dính buồng trứng,… ảnh hưởng đến khả năng sinh sản dẫn đến vô sinh
• Nguyên nhân vòi tử cung: Vòi tử cung bị tổn thương do bệnh lý lây lan qua đường tình dục, đường sinh dục bị viêm nhiễm, tiền sử phẫu thuật vòi tử cung, những bất thường vòi tử cung do bẩm sinh, triệt sản,… dẫn đến bị vô sinh ở nữ giới
• Nguyên nhân tại cổ tử cung: Nữ giới bị cổ tử cung ngắn, cổ tử cung bị tổn thương, không có dịch nhầy, hay kháng thể tinh trùng trong cơ thể người nữ tấn công tình trùng, khiến chúng không thể di chuyển đến buồng trứng gây nên tình trạng vô sinh hiếm muộn.
• Nguyên nhân do lạc nội mạc tử cung: Khi nội mạc tử cung nằm bên ngoài tử cung của phụ nữ, kiến tổn thương ống dẫn trứng buồng trứng ảnh hưởng đến phóng noãn, và cản trở hoạt động nhu động ống dẫn trứng
• Không rõ nguyên nhân dẫn đến vô sinh: Nhiều trường hợp nữ giới không xác định được nguyên nhân dẫn đến vô sinh mặc dù đã tiến hành thám và tiến hành xét nghiệm cần thiết. Theo thống kê tỷ lệ này chiếm 10%.

Ngoài ra có nhiều nguyên nhân khác dẫn đến vô sinh ở nữ giới như tuổi tác cao, tâm lý, thói quen sinh hoạt không lành mạnh, chế độ dinh dưỡng không khoa học cũng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Vô sinh có biểu hiện như thế nào?

Nhận biết sớm dấu hiệu vô sinh điều trị sớm, tăng khả năng thụ thai. Tuy nhiên những dấu hiệu đó là gì? Ở nam giới và nữ giới có dấu hiệu khác nhau.

Dấu hiệu vô sinh ở nam giới

Theo các chuyên gia dấu hiệu chính nhận biết vô sinh ở nam, sau một thời gian quan hệ khá dài nhưng người nữ không thụ thai. Bên cạnh đó nam giới cần nhận biết một số dấu hiệu sau để có thể điều trị sớm:

• Gặp vấn đề xuất tinh như xuất tinh chậm, xuất tinh sớm, trong quá trình xuất tính nam giới bị đau buốt, khó chịu, giảm ham muốn tình dục,…
• Bìu căng lên, dương vật bị sưng, chảy mủ xanh hoặc vàng
• Cơ thể mệt mỏi, căng thẳng kéo dài, mồ hôi ra nhiều
• Rối loạn tiểu tiện, đi tiểu ra máu, tiểu rắt,…
• Tuyến vú phát triển bất thường, đôi lúc mất khả năng khứu giác

Dấu hiệu vô sinh ở nữ giới

Nữ giới có thể nhận biết một số dấu hiệu điển hình

• Rối loạn kinh nguyệt: Chu kỳ kinh nguyệt nữ giới bất thường bị rong kinh, cường kinh, kinh thưa,.. đây là dấu hiệu rối loạn nội tiết tố và khiến quá trình thụ thai nữ giới bị ảnh hưởng.
• Vô kinh: Đây là tình trạng nữ giới không có chu kỳ kinh nguyệt, với trường hợp người bệnh vô kinh nguyên phát nữ giới không xuất hiện kinh nguyệt, còn đối với vô kinh thứ phát chu kinh nguyệt người bình thường bị gián đoạn giới 4 tháng
• Thống kinh: Nữ giới bị đau bụng dưới mỗi khi đến chu kỳ kinh nguyệt, tình trạng này xảy ra do máu lưu thông kém, ứ đọng và dẫn đến cơn đau.
• Dịch tiết âm đạo bất thường: Dịch tiết âm đạo có dịch màu vàng, hoặc màu xanh, mùi hôi khó chịu,.. đây là những dấu hiệu bệnh lý về đường sinh dục dẫn đến nguy cơ vô sinh cao.
• Tuyến vú phát triển kém: Nữ giới dưới 18 tuổi tuyến vú phát triển kém, nội tiết tố estrogen thiếu hụt dẫn đến buồng trứng kém phát triển và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Dịch tuyến vú: Nữ giới không cho con bú nhưng tuyến vú tiết ra sữa và đây là dấu hiệu bệnh suy tuyến giáp, tuyến thận,… dẫn đến tỷ lệ vô sinh cao

Ngoài ra người nữ xuất hiện những triệu chứng như: đau vùng chậu, đau khi quan hệ tình dục,… Đây là dấu hiệu cảnh báo vùng chậu bị viêm, tử cung gặp vấn đề dẫn đến tỷ lệ vô sinh cao. Những dấu hiệu trên có thể xuất hiện động thời và hoặc xuất hiện những dấu hiệu.

Chẩn đoán vô sinh như thế nào?

Nhận biết dấu hiệu và điều trị vô sinh sớm giúp các cặp vợ chồng mang thai và sinh con như bình thường. Tại cơ sở y tế, người bệnh được tiến hành những xét nghiệm như:

Chẩn đoán ở nữ giới

Đối với nữ giới bác sĩ kiểm tra vấn đề liên quan đến quá trình rụng trứng:

• Kiểm tra sự rụng trứng
• Siêu âm vùng chậu, bụng của người bệnh
• Kiêm tra tử cung và buồng trứng
• Xét nghiệm hormon

Chẩn đoán ở nam giới 

Tương tự nữ giới, nam giới được tiến hành kiểm tra liên quan đến quá trình xuất tinh như:

• Phân tích tinh dịch của nam giới
• Xét nghiệm hormone, siêu âm bìu
• Thực hiện sinh thiết tinh hoàn của người nam

Vô sinh hiếm muộn điều trị được không?

Theo bác sĩ Doãn Hồng Phương, vô sinh hoàn toàn có thể điều trị nếu như điều trị sớm và đúng cách. Sau khi thực hiện xét nghiệm, chẩn đoán bệnh, người bệnh được tiến hành điều trị bằng các phương pháp phổ biến như:

Sử dụng thuốc Tây điều trị

Đây là phương pháp điều trị nội khoa nhiều người bệnh áp dụng đặc biệt với trường hợp vô sinh nguyên phát. Tùy thuộc vào nguyên nhân dẫn đến vô sinh và thể trạng người bệnh được kê đơn khác nhau bao gồm vitamin A, C, thuốc kháng sinh,…

• Đối với nữ giới được sử dụng thuốc điều hòa kinh nguyệt, nội tiết tố ổn định,  giúp tỷ lệ thụ thai cao hơn.

• Đối với nam giới: Sử dụng thuốc điều trị rối loạn hormone, chất lượng và số lượng tinh trùng tăng lên.

Lưu ý: Người bệnh không được tự ý mua thuốc sử dụng, cần đến cơ sở y tế thăm khám, sử dụng thuốc theo chỉ định

Điều trị vô sinh bằng bài thuốc Đông y

Trong y học cổ truyền, nguyên nhân dẫn vô sinh do 3 nguyên nhân: vợ chồng âm dương không hòa hợp, tử cung hàn và tử cung nhiệt. Phụ thuộc vào nguyên nhân có bài thuốc tương ứng cải thiện tình trạng bệnh.

Bài thuốc đông y điều trị vô sinh ở nam giới 

Sử dụng nguyên liệu

• 100g mỗi loại: Thục địa, Nhung thung lung, huỳnh tinh
• 50g mỗi loại: sinh địa, kỷ tử, dâm dương hoắc, đảng sâm, quy đầu, đỗ trọng, bắc kỳ
• 40g mỗi loại: xuyên ngưu tất, hắc táo nhân, lộc giác giao, đan sâm, xuyên tục đoạn, nhân sâm, cốt toái bổ
• 30g Đại tóa
• 20g lộc nhung và trần bì

Người bệnh đem thảo dược được lương y kê đơn ngâm với rượu 10 độ, cùng với đường phèn đã được nấu với nước cho ra. Ngâm hỗn hợp trong 1 tháng và sử dụng 3 lần/ ngày mỗi lần 25ml sau ăn

Bài thuốc chữa vô sinh ở nữ giới 

Nguyên liệu: Đương quy đầu đã tẩm rượu và sao,  bạch phục linh, bạch thược đã tẩm rượu và sao,  bạch truật sao, hương phụ chế, đơn bì, ngải cứu, sài hồ tẩm rượu sao cùng một số thảo dược khác.

Thực hiện: Cho thảo dược nấu với 750ml nước đến khi còn khoảng 30ml nước và sử dụng 2 lần/ ngày

Bài thuốc dân gian chữa vô sinh

Bên cạnh sử dụng thuốc tây, bài thuốc đông y, người bệnh truyền tai nhau sử dụng bài thuốc dân gian sử dụng thảo dược tự nhiên được đánh giá hiệu quả và an toàn

• Rau ngót: Bạn uống 2 cốc nước rau ngót mỗi ngày cải thiện tình trạng vô sinh. Bởi trong rau ngót chứa chất sterol giúp tăng cường khả năng sinh dục ở cả nam và nữ giới
• Lá hẹ: Sử dụng lá hẹ xay nhuyễn và chắt lấy nước cốt sử dụng, ngoài ra bạn có thể sử dụng lá hẹ trong món ăn giúp tình trạng vô sinh được cải thiện
• Mật ong: Sử dụng mật ong mỗi tối trước khi đi ngủ, tuy nhiên, đối với người bệnh bị nóng trong người cần thận trọng sử dụng phương pháp này.

Các bài thuốc dân gian trên chỉ có tác dụng hỗ trợ cải thiện tình trạng sinh lý cho cả nam và nữ giới. Do đó, để biết rõ nguyên nhân gây vô sinh và cách điều trị, vợ chồng cần đến cơ sở y tế chuyên khoa thực hiện các xét nghiệm cần thiết.

Thụ tinh nhân tạo

Đây là phương pháp bơm tinh trùng khỏe mạnh bơm vào tử cung của người nữ. Phương pháp đánh giá hiệu quả khi tùy thuộc vào nguyên nhân vô sinh mà có thể chọn các phương pháp thụ tinh nhân tạo khác nhau.

Phương pháp được thực hiện khi tinh trùng người chồng từ nhẹ đến trung bình, nữ giới rối loạn phóng noãn, hay với trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân cũng được áp dụng phương pháp này.

Theo thống kê, tỷ lệ thành công thụ tinh nhân tạo dao động từ 15-27%. Để mang đến hiệu quả, thụ tinh nhân tạo được kết hợp với các loại thuốc hỗ trợ sinh sản, điều hòa kinh nguyệt.

Thụ tinh trong ống nghiệm

Đây là phương pháp trứng và tinh trùng gặp nhau bên ngoài cơ thể người mẹ. Sau khi hình thành phôi sẽ được chuyển vào tử cung để phát triển bình thường. Phương pháp này được sử dụng đối với phụ nữ bị tắc hai vòi trứng, viêm lạc nội mạc tử cung, bẩm giới tinh trùng bị yếu.

Vô sinh nên ăn gì kiêng gì?

Chế độ dinh dưỡng khoa học giúp giúp cải thiện tình trạng vô sinh, tăng khả năng sinh sản của nam và nữ. Những thực phẩm bổ sung trong bữa ăn hằng ngày như

• Thực phẩm giàu kẽm: Những thực phẩm giàu kẽm như hàu, cua, sò, thịt bò, thịt lợn, hạnh nhân, hạt điều… giúp hỗ trợ sản xuất tinh dịch nam giới và duy trì môi trường trứng
• Thực phẩm giàu Axit Folic: bổ sung axit folic từ nguồn thực phẩm bao gồm ngũ cốc, cải bó xôi, đậu lăng, súp lơ, măng tây…
• Thực phẩm giàu omega 3: Dầu gan cá tuyết, Cá hồi, hạt chia, trứng cá muối, hạt lanh,…
• Thực phẩm giàu protein: Một số loại thực phẩm giàu protein mà bạn nên bổ sung như cá, trứng, sữa, các loại hạt, hải sản, súp lơ xanh…
• Thực phẩm giàu Coenzyme Q10: Thịt bò, thịt gà, cá béo, đậu phộng,  đậu nành, bông cải xanh, hạt óc chó, rau chân vịt,…

Bên cạnh đó hạn chế thực phẩm: Thức ăn nhanh, rượu bia, thực phẩm nhiều dầu mỡ, cà rốt, rau cần tây,…  bởi chúng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản , giảm nội tiết tố, tăng nguy cơ vô sinh.

Ngoài ra người bệnh cần lưu ý và phòng ngừa bệnh như:

• Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên, giúp tăng cường sức khỏe, cải thiện tình trạng vô sinh
• Xây dựng đời sống tình dục lành mạnh, khám sức khỏe định kỳ giúp nhận biết và điều trị vô sinh sớm
• Giữ tinh thần thoải mái, không lo âu, stress
• Người bệnh không tự ý sử dụng thuốc tránh thai, tránh hiệu quả không mong muốn ảnh hưởng đến sức khỏe, hơn nữa bạn sử dụng phương pháp điều trị bệnh như

Hy vọng thông qua bài viết giúp người bệnh hiểu đúng cách về bệnh vô sinh cũng như cách điều trị bệnh hiệu quả. Theo chuyên gia khuyến cáo, các cặp vợ chồng nên nhận biết dấu hiệu, chủ động thăm khám sớm hạn chế tình trạng vô sinh hiếm muộn.