Phục Hồi Chức Năng Cho Bệnh Nhân Liệt Nửa Người: Nguyên Tắc, Bài Tập

Liệt nửa người thường là biến chứng gặp phải sau khi bị tai biến, đột quỵ. Mặc dù không còn đe dọa nhiều đến tính mạng nhưng người bệnh có khả năng cao mất hoàn toàn khả năng vận động, sinh hoạt nếu không tìm biện pháp cải thiện từ sớm. Do vậy, sau khi thể trạng của bệnh nhân dần phục hồi, các bác sĩ thường xây dựng chương trình phục hồi chức năng cho bệnh nhân liệt nửa người với các phương pháp phù hợp nhất. Dưới đây là mục đích, nguyên tắc, một số bài tập phổ biến trong trường hợp này, bạn đọc có thể tham khảo. 

Mục đích phục hồi chức năng cho bệnh nhân liệt nửa người

Chúng ta đều biết, liệt nửa người là biến chứng vô cùng nguy hiểm do tổn thương hệ thần trung trung ương sau cơn tai biến hoặc đột tụy. Tình trạng này khiến người bệnh mất dần khả năng vận động, di chuyển, ảnh hưởng đến tinh thần, chất lượng cuộc sống, tạo ra gánh nặng về kinh tế cho gia đình, xã hội.

Để khắc phục được tình trạng này, bên cạnh những biện pháp điều trị ban đầu, bác sĩ thường chỉ định bệnh nhân thực hiện các chương trình phục hồi chức năng. Mục đích phục hồi chức năng cho bệnh nhân liệt nửa người đó là:

• Hỗ trợ bệnh nhân tự di chuyển, vận động một cách chủ động hoặc sử dụng dụng cụ đi lại.
• Giúp người liệt nửa người có thể tự thực hiện các công việc vệ sinh cá nhân, sinh hoạt đơn giản như đánh răng, đi vệ sinh, mặc quần áo, tắm rửa.
• Giúp người bệnh có thể thích nghi được với các di chứng khác của tai biến, đột quỵ.
• Phục hồi chức năng liệt nửa người nhằm mục đích hỗ trợ bệnh nhân lấy lại được khả năng vận động, trở lại với nghề cũ hoặc có nghề mới phù hợp hơn.

Rất nhiều người thắc mắc rằng phục hồi chức năng cho bệnh nhân liệt nửa người có đạt được kết quả tốt không. Theo chia sẻ của các chuyên gia, những phương pháp này có thể cho kết quả trị liệu rất tốt, qua đó người bệnh sẽ sớm kiểm soát được tình trạng bệnh, thực hiện được các vận động bình thường, tự chăm sóc cho bản thân, giảm bớt gánh nặng về kinh tế, tinh thần cho gia đình, xã hội. Tuy nhiên cần chú ý khả năng phục hồi còn phụ thuộc nhiều vào mức độ tổn thương, vị trí tổn thương, thời điểm bắt đầu trị liệu. Cụ thể:

• Trong trường hợp liệt nửa người tạm thời, bệnh nhân có thể phục hồi hoàn toàn trong 2 – 3 tháng đầu tiên.
• Nếu tình trạng liệt nhẹ dần và cảm giác vẫn còn, khả năng phục hồi đạt được sau 3 – 6 tháng và phục hồi tối đa sau 1 năm.

Nguyên tắc quan trọng

Để chương trình phục hồi chức năng cho người liệt nửa người được thuận lợi, hiệu quả, an toàn, cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng, cụ thể:

• Các phương pháp trị liệu nên được thực hiện càng sớm càng tốt, đúng cách, đúng kỹ thuật, liên tục và kiên trì trong thời gian dài.
• Thời điểm thích hợp để phục hồi chức năng liệt nửa người là ngay sau khi ổn định thể trạng 3 – 4 ngày, do vậy bệnh nhân không nên bỏ qua giai đoạn “vàng” này.
• Khi áp dụng các bài tập vận động cần thực hiện đều cả hai bên như bình thường, không nên để bên lành bù trừ bên bị liệt.
• Các chuyên gia có trách nhiệm hướng dẫn người bệnh thực hiện các kỹ thuật vận động đúng chuẩn, tránh trường hợp bệnh nhân tập sai gây ra nhiều biến chứng, hệ lụy nguy hiểm.
• Có thể cho bệnh nhân liệt nửa người sử dụng các dụng cụ, thiết bị hỗ trợ trong quá trình phục hồi chức năng.
• Đảm bảo trương lực cơ của những người liệt nửa người có thể trở lại bình thường hoặc gần như bình thường trước khi tập vận động.
• Người bệnh cần luyện tập ở nhiều tư thế khác nhau, đặc biệt chú ý tập từ đơn giản đến phức tạp, từ dễ đến khó để đạt được hiệu quả tốt nhất.
• Không nên bỏ cuộc giữa chừng, tuân thủ đúng chỉ định, hướng dẫn của chuyên gia sau khi xuất viện.

4 bài tập phục hồi chức năng cho bệnh nhân liệt nửa người

Trong bất kỳ trường hợp nào, người bệnh thường sẽ được bác sĩ kiểm tra, thăm khám, đánh giá mức độ tổn thương, sau đó xây dựng chương trình phục hồi chức năng phù hợp. Các biện pháp phục hồi chức năng cho bệnh nhân liệt nửa người cần tuân thủ đúng nguyên tắc và đảm bảo đạt được mục đích ban đầu đặt ra.

Dưới đây là 4 bài tập hỗ trợ trị liệu phổ biến nhất:

Tập chuyển trọng lượng đều sang hai chân

Đây là một trong những bài tập đơn giản, thường được áp dụng cho bệnh nhân bị liệt nửa người nhưng vẫn có khả năng đứng.

Cách thực hiện:

• Đầu tiên bệnh nhân đứng tựa hông bên lành cạnh mép bàn, có thể vịn nhẹ tay lành lên mặt bàn, hai chân thẳng, cách nhau khoảng 20cm.
• Tiếp theo người bệnh đưa hông ra trước, gấp chân liệt lại và dần chuyển trọng lượng cơ thể sang chân lành, giữ nguyên khoảng 5 giây.
• Từ từ duỗi chân liệt ra, gấp chân lành lại rồi chuyển trọng lượng cơ thể sang chân bị liệt, giữ 5 giây rồi trở về tư thế ban đầu và lặp lại các động tác.

Bài tập gấp và duỗi khớp háng, khớp gối

Tập gấp và duỗi khớp gối, khớp háng có thể giúp bệnh nhân liệt nửa người nhanh chóng lấy lại khả năng vận động, tự di chuyển, sinh hoạt mà không phải phụ thuộc hoàn toàn vào người khác.

Cách thực hiện:

• Kỹ thuật viên hướng dẫn bệnh nhân đứng vịn nhẹ tay vào bàn, hay chân cách nhau khoảng 20cm, chú ý chân lành ở trước và chân liệt ở sau.
• Người bệnh chuyển trọng lượng ra trước, đồng thời dồn trọng lượng lên phía chân lành.
• Lúc này bệnh nhân tập gấp, duỗi gối khớp háng và khớp gối ở bên chân liệt. Khi gấp khớp chỉ nâng gót chân bên liệt lên khỏi sàn, không nhấc cả bàn chân lên.

Bài tập đứng thăng bằng

Bài tập này phù hợp với đối tượng bị liệt nửa người mức độ nhẹ, thể trạng đang dần được phục hồi, có khả năng cao vẫn đi lại, di chuyển được sau một thời gian ngắn. Thông thường, khi mới bắt đầu tập luyện, bác sĩ sẽ khuyến khích bệnh nhân sử dụng thiết bị hỗ trợ.

Cách thực hiện:

• Bệnh nhân đứng thẳng ở tư thế chuẩn bị, trọng lượng cơ thể dồn đều lên hai chân trong trạng thái thăng bằng tĩnh.
• Lúc này người bệnh sẽ tập quay đầu nhìn ra sau qua bên vai liệt và chuyển sang vai lành.
• Tiếp tục đứng và vận động cúi thân mình: Cúi, ngửa, xoay, nghiêng.
• Thực hiện đứng và vận động: Đưa tay xuống dưới, đưa tay lên trên, sang phải, sang trái.

Bài tập dồn trọng lượng lên chân bị liệt

Bài tập dồn trọng lượng lên chân bị liệt có thể gây ra một số khó khăn cho bệnh nhân, tuy nhiên sẽ cho hiệu quả rất tốt, hỗ trợ bệnh nhân liệt nửa người phục hồi nhanh hơn.

Cách thực hiện:

• Ban đầu bệnh nhân được hướng dẫn đứng thẳng, để trọng lượng cơ thể dồn đều lên 2 chân.
• Tiếp tục đứng về phía bên chân liệt, duỗi thẳng hai tay sang ngang, đồng thời khớp vai vuông góc.
• Lúc này người bệnh cần chuyển và dồn trọng lượng sang chân liệt, kết hợp bước chân lành lên một vật cao khoảng 15 – 20cm.

Lưu ý khi phục hồi chức năng cho bệnh nhân liệt nửa người

Để quá trình phục hồi chức năng cho bệnh nhân liệt nửa người đạt được hiệu quả cao, an toàn và nhanh chóng, cần đặc biệt lưu ý một số vấn đề sau:

• Người bệnh phải tuân thủ đúng theo các chỉ định của bác sĩ, chuyên gia về phương pháp, thời gian trị liệu.
• Kiên trì thực hiện các bài tập phục hồi chức năng hàng ngày và liên tục trong thời gian dài, không bỏ cuộc, nản lòng.
• Nên tập luyện những bài tập đơn giản đến phức tạp, không bắt đầu ngay với những động tác quá khó gây chấn thương.
• Trong quá trình phục hồi chức năng, nếu cảm thấy đau nhức hoặc gặp những vấn đề bất thường, cần nhanh chóng liên hệ với bác sĩ để được xử lý.
• Ở giai đoạn đầu, người bệnh khi tập luyện cần có sự giám sát, hỗ trợ của người thân.
• Chú ý bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là thịt, trứng, cá, ngũ cốc, rau xanh, trái cây, đồng thời tránh thức ăn nhiều đường, nhiều muối, nhiều dầu mỡ, chất kích thích để nâng cao thể trạng, nhanh chóng phục hồi.
• Người bị liệt nửa người có phần lớn thời gian là nằm nên dễ lở loét. Để tránh gây nhiễm trùng, hoại tử, người nhà nên hỗ trợ bệnh nhân vệ sinh cá nhân, lau rửa hàng ngày trong giai đoạn đầu.

Chương trình phục hồi chức năng cho bệnh nhân liệt nửa người cần được thực hiện từ sớm để cho kết quả tốt nhất. Các chuyên gia cần dựa trên mục tiêu, nguyên tắc cụ thể để xây dựng các phương pháp phù hợp, đồng thời người bệnh nên kiên trì tuân thủ đúng hướng dẫn để nhanh chóng lấy lại khả năng vận động, ổn định tình hình sức khỏe.

Xem Thêm: TOP 6 Bệnh Viện Phục Hồi Chức Năng Bình Dương Uy Tín