Các Loại Tai Biến Tiêm Bắp Và Hướng Điều Trị Kịp Thời

Tiêm bắp là một kỹ thuật giúp đưa thuốc vào trong cơ thể người bệnh nhanh chóng, từ đó, đẩy nhanh tốc độ đạt hiệu quả so với việc uống thuốc hoặc tiêm dưới da. Mặc dù vậy, trên thực tế đã không ít trường hợp ghi nhận bệnh nhân gặp phải hiện tượng tai biến tiêm bắp. Hãy cùng Đông Phương Y Pháp tìm hiểu ngay các loại tai biến thường gặp và cách xử trí hiệu quả.

Tai biến tiêm bắp là gì?

Tiêm bắp là kỹ thuật được các nhân viên y tế sử dụng để đưa thuốc vào sâu trong các cơ bắp thông qua một mũi kim. Cơ là một bộ phận được tưới máu nhiều và thường xuyên co bóp, chính vì thế kỹ thuật này sẽ giúp thuốc được hấp thụ vào máu một cách nhanh chóng, từ đó đem lại hiệu quả cao cho người bệnh. Tùy theo vị trí tiêm mà thông thường tiêm bắp được chia thành 2 nhóm đó là:

Tiêm bắp nông: Tiêm bắp nông là tiêm tại vị trí cánh tay, cơ delta, cơ tứ đầu đùi, cơ tam đầu cánh tay.
Tiêm bắp sâu: Tiêm bắp sâu là tiêm vào vùng cơ mông.

Tiêm bắp là kỹ thuật đưa thuốc vào sâu trong các cơ bắp thông qua một mũi kim

Tuy nhiên, theo thống kê cũng có một vài trường hợp sau khi tiêm bắp gặp phải tai biến. Đây là một loại phản xạ tự nhiên của cơ thể, chống lại những tác nhân từ bên ngoài. Khi gặp phải tai biến tiêm bắp, bệnh nhân sẽ cảm thấy một vài triệu chứng khó chịu như:

Xuất huyết.
Đau tại vị trí tiêm, xuất hiện nốt đỏ và nóng quanh chỗ tiêm.
Ngứa ran hoặc tê xung quanh vị trí tiêm hoặc lan rộng trên toàn cơ thể.
Mệt mỏi, sốt cao.
Từ chỗ tiêm xuất hiện dịch bị chảy ra ngoài.
Một số người còn cảm thấy khó thở, mặt bị sưng phù,…

Các loại tai biến khi tiêm bắp và cách xử trí

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tai biến trong các kỹ thuật y tế và với thủ thuật tiêm bắp cũng không ngoại lệ. Dưới đây là một số loại tai biến tiêm bắp dễ gặp nhất và cách xử lý:

Cong kim tiêm

Tai biến do cong kim tiêm thường bắt nguồn do nguyên nhân chính là người thực hiện không đủ chuyên môn và kinh nghiệm để thực hiện, khiến quá trình tiêm diễn ra bị sai kỹ thuật. Chính vì vậy, trước khi thực hiện tiêm bắp ở bất kỳ cơ sở nào, bạn cũng cần tìm hiểu thật rõ về mức độ uy tín cũng như đội ngũ chuyên gia tại đó.

Để không gặp phải tình huống bị cong kim khi tiêm bắp, bạn cần chú ý tuyệt đối không được để tiêm ngập đốc kim, bởi nếu kim bị cong còn có thể rút kim ra được. Trong trường hợp không may xảy ra cong kim tiêm, phải từ từ rút nhẹ kim tiêm ra, cố gắng không để kim bị gãy. Nếu có gãy thì phải giải quyết theo hướng điều trị khi gặp tai biến gãy kim tiêm.

Gãy kim tiêm

Đầu kim tiêm tương đối nhỏ và mảnh nên đôi khi, chỉ cần người bệnh giãy giụa nhẹ cũng khiến đầu kim bị gãy. Nếu đầu tiêm bị gãy mà có thể phát hiện và lấy ra ngay lập tức thì không gây ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, ngược lại, trong trường hợp không lấy ra kịp thời, đầu kim đi sâu vào trong các mạch máu thì sẽ rất nguy hiểm, bởi chúng sẽ theo đường máu chảy để đi đến các bộ phận khác và gây tổn thương nội tạng.

Chính vì vậy, cách tốt nhất để phòng ngừa không để tình trạng này xảy ra đó là khi các bác sĩ và y tá thực hiện kỹ thuật, người bệnh nên giữ ở trạng thái tĩnh, tránh xê dịch làm gãy kim. Phần lớn trường hợp gãy kim tiêm sẽ xảy ra ở 2 đối tượng chính đó là trẻ em và người mất nhận thức. Trong 2 trường hợp này thì có thể sẽ cần người nhà bệnh nhân hỗ trợ.

Cách xử lý tai biến tiêm bắp gãy kim tiêm đó chính là phải nội soi để tìm ra vị trí chính xác của mũi kim gãy và tiến hành các biện pháp để lấy nó ra khỏi cơ thể càng sớm càng tốt.

Phồng nơi tiêm

Bởi mũi vát của kim nằm ngửa bên trong nửa ngoài tĩnh mạch, chính vì vậy nếu tiêm trúng vào tĩnh mạch, khiến tĩnh mạch bị vỡ thì sẽ xuất hiện tình trạng phồng nơi tiêm. Để phòng ngừa được hiện tượng phồng nơi tiêm, kỹ thuật thực hiện phải chính xác, điều chỉnh mũi tiêm đúng góc độ, khi tiêm thì phải bơm thuốc từ từ và bắp thịt, không được quá nhanh và cũng không được quá chậm để thuốc có thể được tiêu hóa khi vào các mạch máu.

Trong trường hợp xảy ra tình trạng phồng nơi tiêm, bạn cần phải có hướng xử lý đúng cách. Ngay lập tức cần cho bệnh nhân chườm ấm, giúp tan các cục máu bầm cũng như đẩy nhanh tốc độ hấp thu thuốc, giúp vị trí phồng nhanh hồi phục.

Tắc mạch

Tắc mạch xảy ra trong trường hợp tiêm thuốc dạng dầu hoặc dạng nhũ tương vào trong mạch máu, khiến mạch máu của bệnh nhân bị tắc. Để phòng ngừa được trường hợp này xảy ra, trước khi tiêm, nhân viên y tế cần phải hút kim tiêm, nhằm mục đích xác định mình có tiêm phải mạch máu không. Trong quá trình tiêm thuốc vào cơ thể thì phải tiêm từ từ để thuốc có thể ngấm và được tiêu hóa bớt một phần. Nếu đưa tất cả thuốc dạng sệt vào cơ thể cùng một lúc sẽ khiến cho cơ bắp bị phình ra, từ đó gây chèn ép các mạch máu.

Đâm phải dây thần kinh hông to

Tiêm bắp cần phải có kỹ thuật chính xác để xác định được vị trí tiêm, không phải tiêm ở vị trí nào trên bắp cũng được. Nếu bạn thực hiện tiêm tại những cơ sở không uy tín, người thực hiện thiếu kinh nghiệm chuyên môn thì rất dễ gặp phải trường hợp tiêm nhầm vào dây thần kinh hông to.

Trong trường hợp không may đó, người bệnh sẽ cần phải được đưa ngay tới các cơ sở y tế gần nhất để được điều trị. Bởi để theo thời gian càng lâu, các dây thần kinh sẽ lại càng bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến một số chức năng thần kinh trên cơ thể sẽ bị ảnh hưởng và không thể hoạt động như trước. Thậm chí trong nhiều tình huống, bệnh nhân sẽ gặp phải những triệu chứng nguy hiểm hơn như bị bại liệt.

Áp xe, nhiễm khuẩn

Áp xe nhiễm khuẩn thường xảy ra khi không đảm bảo được về yếu tố vô trùng và nguyên tắc vô khuẩn cho bệnh nhân. Phần lớn tình trạng này xảy ra là do tiêm thuốc quinin, thuốc hydrocortison hay thuốc dầu khó tan, gây xuất hiện áp xe tại chỗ. Biểu hiện của bệnh nhân khi gặp áp xe đó là xuất hiện vết đỏ và nóng ran gây đau đớn tại khu vực tiêm. Nếu trong trường hợp đó, người bệnh sẽ cần được chườm nóng ngay lập tức, đồng thời phải can thiệp trích áp xe nếu nghiêm trọng.

Áp xe xảy ra khi không đáp ứng được tiêu chuẩn về vô khuẩn trong khi tiêm

Xuất hiện mảng mục

Một vài loại thuốc chống chỉ định khi tiêm ở bắp thịt như Calci Clorur sẽ gây hoại tử mô. Nếu vô tình tiêm nhầm những loại thuốc như thế vào bắp thì ngay sau khi vừa tiêm xong, bệnh nhân có thể cảm thấy ngay lập tức chỗ tiêm nóng, đỏ, đau đớn, sau một thời gian thì da mềm nhũn giống ổ áp xe thì rất có thể bạn đã bị tai biến khi tiêm bắp gây xuất hiện mảng mục.

Tiêm bắp xuất hiện mảng mục nếu phát hiện từ sớm thì phải tiêm phong bế thần kinh ngay lập tức, phương pháp này sẽ giúp bệnh nhau giảm đau kéo dài. Ngay sau đó hãy tiến hành chườm nóng cho bệnh nhân. Nếu trong trường hợp bị hoại tử, bệnh nhân cần được băng bó một lớp mỏng giữ khỏi nhiễm khuẩn thêm, đồng thời cần chích nếu ổ hoại tử phát triển lớn.

Sốc phản vệ

Sốc phản vệ là loại tai biến tiêm bắp nguy hiểm nhất tính tới thời điểm hiện tại, chúng xảy ra khi cơ thể người bệnh có phản ứng tiêu cực với thuốc. Biểu hiện của sốc phản vệ là dị ứng, người nôn nao, bồn chồn, lo lắng,…

Để tránh tình trạng sốc phản vệ xảy ra trên cơ thể người bệnh, trước khi chuẩn bị tiêm vào cơ thể một lượng lớn thuốc, bạn cần thử trước một liều lượng nhỏ và chờ xem cơ thể của người bệnh có bất kỳ phản ứng nào hay không. Nếu người bệnh hoàn toàn bình thường thì mới bắt đầu tiêm liều lượng phù hợp. Ngược lại, nếu xảy ra phản ứng như nổi mẩn đỏ hay các biểu hiện lạ khác thì cần dừng ngay việc tiêm thuốc.

Trường hợp bệnh nhân gặp sốc phản vệ thì ngay lập tức phải đưa bệnh nhân đến các cơ sở tuyến trên để điều trị. Nếu kéo dài thời gian, bệnh nhân có thể đối mặt với nguy cơ tử vong.

Lưu ý để tiêm bắp chính xác và an toàn

Một kỹ thuật tiêm bắp chính xác phải trải qua quy trình vô cùng khắt khe và bài bản, đảm bảo an toàn tối đa cho người bệnh. Chính vì vậy khi thực hiện cần lưu ý đến những vấn đề sau:

Dụng cụ tiêm đảm bảo vô trùng, mỗi bệnh nhân cần có 1 bộ dụng cụ riêng để tránh lây nhiễm

Các mô sẽ có sức hấp thụ thuốc khác nhau nên cần điều chỉnh lượng thuốc cho phù hợp. Đối với tiêm bắp, lượng thuốc giới hạn là 3-5ml.
Trước khi tiêm phải nhận định bệnh nhân, về độ tuổi, tri giác, có cơ địa dị ứng không, có bị bệnh ảnh hưởng khả năng vận động không,…
Chuẩn bị dụng cụ bao gồm khay đựng dụng cụ, kim tiêm phù hợp với lượng thuốc, cồn sát khuẩn, bông gòn, găng tay, dây garo, dung dịch sát khuẩn tay, hộp thuốc chống sốc,…
Đối với tiêm bắp, cần chọn mũi kim cỡ cố 21-23G, chiều dài khoảng 2,5-4 cm. Góc tiêm thẳng 90 độ so với bề mặt da.
Tiêm thuốc vào bắp là kỹ thuật đưa thuốc vào cơ thể qua đường không tự nhiên, do đó cần phải thực hiện với dụng cụ đảm bảo vô trùng và các thao tác vô khuẩn theo đúng quy chuẩn của Bộ Y tế.
Luôn phải ý thức rằng có thể sẽ lây lan ở các kim tiêm, ống tiêm và bông dính máu giữa các người bệnh. Chính vì vậy mỗi kim tiêm và ống tiêm luôn phải ở trong đồ chứa riêng và đặc biệt không được để kim tiêm trần.

Trên đây, Đông Phương Y Pháp đã thông tin đến độc giả về các loại tai biến tiêm bắp phổ biến cũng như cách xử lý khi gặp phải. Kỹ thuật tiêm bắp luôn đòi hỏi người thực hiện phải có trình độ chuyên môn cao, vì vậy hãy thực hiện tại những cơ sở uy tín để tránh rủi ro không đáng có.

Các Loại Tai Biến Tiêm Bắp Và Hướng Điều Trị Kịp Thời

Tai biến tiêm bắp là gì?